Esters zijn organisch-chemische stoffen, die ontstaan na de reactie van een zuur met alcohol of suiker. Veel kleinere esters zijn vluchtig en hebben een fruitachtige geur. Daardoor zijn vaak goed te herkennen. Deze esters worden dan ook vaak als kunstmatige geurstoffen gebruikt in voedingsmiddelen.
De esters worden meestal gemaakt door een condensatiereactie uit te voeren tussen een organisch zuur en een alcohol. Hierdoor komt een watermolecule vrij als restproduct. Uiteraard kunnen ook esters gevormd worden met anorganische zuren als fosforzuur, zwavelzuur en salpeterzuur.
In de afbeelding hierboven is de reactie tussen alcohol (C2H5OH) en azijnzuur (CH3COOH) weergegeven. Om deze reactie goed te laten verlopen is het belangrijk dat deze in een zure omgeving wordt uitgevoerd, daarom staat erbij dat een proton de reactie katalyseert (beter laat lopen). Het resultaat is Ethylacetaat en water.
De naamgeving van esters is door IUPAC gestandaardiseerd. Daarbij wordt het alcohol (achtervoegsel: -ol) of suiker (achtervoegsel: -ose) gedeelte als eerste gebruikt en vervangen door het achtervoegsel -yl. Ethanol (de chemische naam voor alcohol wordt daardoor Ethyl.
De naam van het zuurgedeelte wordt de voorzien van het achtervoegsel -oaat. Dat zou voor azijnzuur dus worden ethanoaat. Voor deze korte zuren wordt echter vaak de Engelse naam van het zuur (acetic acid) gebruikt en daardoor wordt het dan acetaat.
Vandaar dat deze ester dan ook vaak ethylacetaat wordt genoemd. Dit is een goed oplosmiddel dat vaak in verf of lijm wordt gebruikt en wanneer je het ruikt zul je die associatie al snel leggen.
Wanneer esters met loog worden gekookt wordt dit verzeping genoemd. Op dezelfde manier wordt namelijk zeep uit vetten gemaakt.
Bepaalde esters kunnen ook polymeriseren, bijvoorbeeld in bijgaand voorbeeld door glycol (ethaandiol, dus met dubbele alcoholgroep) en tereftaalzuur (benzeen-1,4-dicarbonzuur, dus met twee zuurgroepen) ontstaat PolyEthyleenTereftalaat. Dat wordt gebruikt voor frisdrankflessen (PET-flessen) en voor kleding.
Meer informatie:
Introduction to organic chemistry, A. Streitweiser, 1992